Theo tập tục truyền thống của người Việt Nam thì mâm ngũ quả là lễ vật không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của các gia đình trong dịp Tết Nguyên đán. Trong quan niệm của người Việt và văn hóa phương Đông nói chung, thì mâm ngũ quả thể hiện 5 yếu tố ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. 5 hành trên được coi là những yếu tố cấu thành nên vũ trụ. Do đó, mâm ngũ quả cần có đủ các yếu tố này để cầu một năm mới sức khỏe dồi dào, ấm no, hạnh phúc.
Cách bày mâm ngũ quả theo phong tục 3 miền
# Bày mâm ngũ quả theo phong tục người miền Bắc
Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường bao gồm các loại quả sau đây: Chuối, bưởi, phật thủ, đào, hồng, cam, quất, táo, lựu… Mỗi loại quả đều hàm chứa những ý nghĩa riêng.
Trong đó, chuối và quả phật thủ biểu trưng cho sự che chở của trời, Phật. Còn các loại quả như: Bưởi, cam, quýt, …ngụ ý cầu phúc lộc trong năm mới. Quả quất và táo thể hiện sự sung túc, phú quý. Quả lựu là sự cầu mong cho gia đình sum vầy, đông đúc.
# Bày mâm ngũ quả theo phong tục người miền Trung
Mâm ngũ quả ở người miền Trung rất đa dạng, cách bày trí khá đơn giản so với hai miền Nam và Bắc. Bao gồm: Chuối, bưởi, mãng cầu, dứa, xoài, sung, dưa hấu, nho, táo, cam…
Về cách bày trí thì người miền Trung cũng đặt những quả to và nặng ở dưới cùng làm bệ đỡ những quả nhỏ hơn bên trên, tương tự như người miền Bắc.
# Bày mâm ngũ quả theo phong tục người miền Nam
Nếu như mâm ngũ quả của người miền Bắc và miền Trung không thể thiếu chuối thì mâm ngũ quả miền Nam lại không dùng chuối, cam, quýt. Vì người miền Nam cho rằng từ “chuối” phát âm giống “chúi tượng trưng cho sự đi xuống, việc làm ăn không suôn sẻ. Còn cam và quýt dễ liên tưởng đến câu “quýt làm cam chịu” cũng không hay nên người miền Nam không thờ những loại quả này.
Trên mâm ngũ quả người miền Nam thường có các quả như: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung… Nếu đọc lái lại sẽ giống câu “cầu vừa đủ xài sung với mong ước năm mới được sung túc và đủ đầy.
Những loại quả không nên bày trên mâm ngũ quả ngày Tết
# Những loại quả có vị cay, đắng
Dù là bày mâm ngũ quả cho miền nào đi chăng nữa thì gia chủ cũng đều lưu ý không nên bày trí những quả có các vị cay, đắng hoặc quá chua. Vì những quả này tổ tiên, thần linh không thụ hưởng được.
# Những loại quả có gai
Các chuyên gia về phong thủy cũng khuyên rằng những loại quả có gai như: mít, sầu riêng,… cũng không nên trưng trong mâm ngũ quả ngày Tết. Vì theo quan niệm của nhiều người thì gai của những loại quả này sẽ khiến các thần linh phật lòng khiến cho gia đình dễ gặp những chuyện xui rủi, không may trong cuộc sống và công việc,…
Đặc biệt, tất cả những loại trái cây chọn để bày trên mâm ngũ quả phải là những trái có hình thù đẹp mắt, tròn trịa, vỏ mịn láng, vì đây là những quả mang năng lượng tốt, tượng trưng cho sự suôn sẻ, thuận lợi.
Những quả có vẻ ngoài sần sùi, méo mó và gai góc, quả héo, hỏng,… chứa nguồn năng lượng xấu sẽ ảnh hưởng đến tài vận của gia đình do đó không nên xuất hiện trên mâm ngũ quả ngày tết.
# Những loại quả quá chín
Vì suốt 3 ngày Tết bàn thờ gia tiên luôn được thắp nhanh do đó quả sẽ nhanh chín hơn so với bình thường. Nếu gia chủ chọn những quả quá chín thì sẽ rất nhanh bị hỏng. Khi quả bị hỏng không chỉ khiến bàn thờ gia tiên – chốn linh thiên của mỗi gia đình có mùi lạ mà còn làm ô uế, làm ảnh hưởng đến ông bà, tổ tiên. Do đó, khi chọn trái cây cúng gia chủ cần lưu ý chọn những trái vừa phải, để xong 3 ngày tết quả có thể chín tới là được.
# Những loại quả có mùi hắc, nồng
Thêm một lưu ý nữa khi chọn trái cây cho mâm ngũ quả ngày Tết đó là không nên chọn những loại quả có mùi hương hắc, quá nồng, vương vấn lâu như mùi sầu riêng, mít,… Nên chọn những trái có hương thơm dịu nhẹ vì điều này không chỉ tốt cho không gian thờ cùng mà còn thể hiện sự tôn kính của gia chủ với các đấng Thần Phật, ông bà, tổ tiên,…
# Những loại quả mọc sát đất
Khi chọn quả thờ cúng 3 ngày tết gia chủ cũng cần lưu ý không nên lựa những loại quả mọc sát đất hoặc có họ hàng với rau như: Cà chua, me, thanh trà, dứa,…
# Hoa, quả giả
Nhiều gia đình có thói quen bày hoa, quả giả trên bàn thờ gia tiên. Tuy nhiên, theo chia sẻ từ các chuyên gia phong thủy thì những hoa quả để cúng bái không nên sử dụng đồ giả vì hành động này được ví như không tôn trọng ông bà, tổ tiên, nên không tốt về mặt phong thủy.
Bên trên là chia sẻ của ilovehome.net về cách bày mâm ngũ quả theo phong tục 3 miền. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích với những ai đang chưa biết bày biện mâm ngũ quả ra sao hoặc chưa hiểu rõ về mâm ngũ quả để bày biện cho đúng để đón Tết Nguyên đán Nhâm Dần sắp tới!
